Horror vacui
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Latijn voor 'angst voor het lege'; in kunst en architectuur de neiging om elk leeg vlak te vullen met decoratieve motieven of objecten.
Omschrijving
Het concept van horror vacui, letterlijk vertaald als 'angst voor het lege', beschrijft de drang om elk beschikbaar oppervlak te vullen met details, ornamenten of objecten. Dit verschijnsel is niet beperkt tot één specifieke stijl of periode, maar komt voor in diverse culturen en kunstvormen. In de architectuur en kunstgeschiedenis wordt het vaak geassocieerd met stijlen die rijk zijn aan versieringen, zoals de barok, rococo en Byzantijnse kunst, evenals in Islamitische decoraties en Victoriaans interieurdesign. Het vullen van de ruimte kan gedaan worden met geometrische figuren, bladen, ornamenten of mathematische motieven. Het resultaat kan een prachtig geheel van kleine vormen zijn, voortkomend uit een 'plezier tot versieren' en goed doordachte, proportioneel correcte decoraties. Het contrast met minimalistische benaderingen is duidelijk.
Oorsprong
De term 'horror vacui' is Latijn en betekent letterlijk 'angst voor het ledige'. Oorspronkelijk werd de term gebruikt in de natuurkunde tot de 17e eeuw om de theorie te beschrijven dat de natuur het luchtledige schuwt. Verschijnselen zoals het opstijgen van water in pompen werden hiermee verklaard. Later vond de term zijn weg naar de kunstgeschiedenis om de neiging te beschrijven om lege ruimtes volledig op te vullen.
Toepassing in de bouw
In de bouw en architectuur manifesteert horror vacui zich in de overmatige toepassing van ornamenten en versieringen op gevels, in interieurs en op specifieke bouwelementen zoals plafonds, deuren en vensters. Voorbeelden zijn te vinden in de gedetailleerde stucwerken in barokke plafonds, uitbundige geometrische patronen in vroeg-oosterse architectuur zoals jali's (opengewerkte schermen), en de rijke aankleding van religieuze gebouwen zoals kerken en moskeeën. Het doel is het 'verslaan' van de leegte en kan voortkomen uit zowel esthetische overwegingen als culturele of filosofische motieven.
Vergelijkbare termen
Ornamentiek
Gebruikte bronnen: